گستره ی ولایت تکوینی اهل بیت (علیهم السلام) در اصول کافی و بصائرالدرجات

چکیده ولایت تکوینی عبارتست از ولایت تصرف در امور تکوینی، همراه با علم به تمام تفاصیل و اسباب آنچه که در آن تصرف کرده، به گونه ای که بدون استفاده از اسباب طبیعی متعارف، حقیقتی را به حقیقت دیگر، یا صورتی را به صورت دیگر تبدیل کند، و اختیار این کارها نیز از این جهات به دست او باشد. ولایت تکوینی، شأنی از شئون اهل بیت (علیهم السلام) است که، در حدود و گستر? آن، اختلاف است، از این رو، بعضی از راویان و محدثانی که روایات حاکی از کرامتهای اهل بیت (علیهم السلام) را نقل می کرده اند، متهم به غلو شده اند. در این تحقیق، به بررسی دامنه این موضوع، در دو منبع، از منابع کهن روایی شیعه، پرداخته شده است. ولایت تکوینی، مظهری از ولایت خداوند، و به اذن او می باشد، از این رو نسبتی با غلو و تفویض وعناوینی از این قبیل ندارد. روایات متواتر با اسانید متعدد، مشتمل بر روایات صحیح و معتبر و...، در دو کتاب اصول کافی و بصائر الدرجات، ولایت کلی? اهل بیت (علیهم السلام) را اثبات می کند، این روایات، بعضی ناظر به دلیل عقلی، و بعضی ناظر به دلیل قرآنی و... می باشند. دانش و بینش اهل بیت (علیهم السلام)، از مهمترین مبادی ولایت تکوینی ایشان است، که مورد توجه ویژ? دو کتاب اصول کافی و بصائر الدرجات، واقع شده است، هر دو کتاب احادیث مربوط به مصادر علم امام (علیه السلام)، مانند: مطالع? جفر و جامعه و مصحف، معاشرت با ملائکه و... را روایت کرده اند. دلائل متعدد روایی در دو کتاب اصول کافی و بصائر الدرجات، عمومیت علم امام و علم غیب ایشان را اثبات می کند. از مقایسه گستر? ولایت تکوینی اهل بیت (علیهم السلام) در این دو کتاب، روشن می شود که، ولایت ایشان حوزه های متعددی را شامل می شود، که مرحوم صفار، روایات مربوط به زنده کردن مردگان، طی الارض، شفای بیماران، و... را به طور گسترده آورده و برای غالب آنها، عنوان باب مستقل قرار داده است، ولی مرحوم کلینی، در اصول کافی، اگر چه از قریب به اتفاق این حوزه ها، روایت نقل کرده، اما برای غالب آنها، عنوان باب مستقل، قرار نداده، و برای هر حوزه ای نیز، روایات کمتری را نسبت به استادشان، مرحوم صفار، نقل کرده است. از مهمترین نقاط افتراق این دو کتاب در بحث ولایت تکوینی، روایاتی است در بصائر با مضمون: دنیا تحت قدرت اهل بیت (علیهم السلام) است و ایشان قدرت دارند که زمام زمین را در دست بگیرند؛ مرحوم کلینی این گونه روایات را نقل نکرده، و آنجا هم که عنوان یکی از ابواب را: "تفویض امور به رسول الله (صلی الله علیه و آله) و ائمه (علیهم السلام)" قرار می دهد، بر خلاف بصائر، آن را مقید به "فی امر الدین" می سازد.